Jetlag Nedir, Nasıl Atlatılır?

Normal şartlarda vücudun biyolojik saati ile yerel saat uyumlu olur. Vücudun yeni düzene uyum sağlaması ise biyolojik saatin tekrar kurulmasıyla ancak mümkün olur. Biyolojik saat beynimizde yer alan epifiz adı verilen mercimek büyüklüğü kadar olan bez tarafından salgılanan melatonin hormonu sayesinde düzenlenir, bedenimiz de gece-gündüz farkını bu şekilde ayırt etmektedir. Geceleri karanlıkta melatonin düzeyleri yüksek seviyelere çıkar ve sabah ışıkla birlikte melatonin azalır. Bu durum otomatik olarak beslenme düzeni, barsak hareketleri, iştahı, kan basıncını ve vücut ısısını ve birçok vücut fonksiyonunu etkiler.

Jetlag belirtileri nelerdir?

Jetlag belirtileri genellikle uykusuzluk başta olmak üzere, uyku bozukluklar ve sürekli bir yorgunluk hali problemlerin başında gelir. Halsizlik, kabızlık veya tam tersi durum olan ishal gibi barsak bozuklukları, kendini kötü hissetme, gerginlik, yoğunlaşma güçlüğü, hafıza bozuklukları, kan basıncındaki ani oynamalar, bayanlarda adet düzensizliği, mide bulantısı, vücut direncinde azalma görülebilecek bazı problemlerdir.

Jetlag nasıl atlatılır?

Jetlag ile baş etmenin en önemli kuralı yeni saat dilimine hızlı bir şekilde adapte olmanın en önemli kuralı; yeni zaman dilimine uygun şekilde yaşamaktır. Varış noktanız her neresi ise yeni saat düzenine uygun olarak yatağa girmeniz, uyanmanız, yemek yemeniz ve çalışma düzeninizi hemen hemen her şeyinizi buna göre ayarlamanız gerekir.

Seyahat öncesinde gideceğiniz yere uygun olarak yapılan planlama değişiklikleri hafif şekilde atlatmanızda etkili olacaktır. Vücudunuzu bu yeni sisteme alıştırmaya birkaç gün önceden başlayabilirsiniz; örneğin daha batıya gidilecekse her zamankinden 1-2 saat geç, bulunduğunuz yerden daha doğuya gidilecekse 1-2 saat erken yatıp erken uyanmak seyahat edeceğiniz yere gittiğinizde uyumunuzu kolaylaştıracaktır.

İnsülin ilaçları ve tansiyon hapı gibi kronik ilaçlar kullanıyorsanız, ilaçların geçiş şekli için hekiminize danışmalısınız. Seyahate çıkmadan önce, seyahatiniz esnasında ve bir gün sonrasında alkollü içecekler almamalı bunların alımından kaçınmalısınız. Çünkü alkol, vücutta sıvı kaybına, uyku bozukluklarına ve bulantıya sebep olur ve bu da Jetlag etkisini arttıracaktır. Alkolden olduğu gibi kafein alımından da kaçınmalısınız özellikle kahve ve benzeri içecekler de aynı şekilde benzer sorunlara yol açtığı gibi seyahat ile ilgili gerginliğiniz varsa örneğin uçuş fobisi gibi bunları tetikleyecektir ve artmasına neden olacaktır.

Uçaktaki düşük nem oranı göz önünde bulundurulmalı ve susuzluğa bağlı tüm olumsuzluklarla baş etmek için olmazsa olmaz şart, bol bol su içilmelidir. Özellikle uzun uçuşlarda gidilecek yerin saatine uygun şekilde uçak içerisinde karartma da yine vücut saatinin adaptasyonuna önemli ölçüde yardımcı olur. Seyahat sırasında içerisinde kendinizi rahat hissettiğiniz kıyafetler giymek ve en azından saat başı bacakları hareket ettirmek için oturduğunuz yerden egzersiz yapmak ve uçağın içinde dolaşmak pulmoner emboli gibi hareketsizliğe bağlı olarak oluşan rahatsızlıkları ve riskleri ortadan kaldırır.  Jetlag ile kolay baş edebilmeniz için de hem zihninizi hem bedeniniz dinç tutacaktır bu egzersizler.

Bazı kişiler jetlag etkisini en aza indirmek için vücudu ve metabolizmayı uyku konumuna hazır hale getirmek için melatonin kullanmaktadırlar. Melatonin tam anlamıyla uyku ilacı değildir. Melatonin Kullanan kişiler jetlag’ı daha hafif ve kısa zamanda atlatabildiklerini belirtmektedirler. Ancak bu konuyla ilgili henüz yeterli oranda çalışma ve veri saptaması yapılmamıştır. Kan sulandırıcı etkiye sahip ilaç alanlarda, epilepsi hastalarında melatonin alıyorlarsa bunu dikkatli kullanmalılar. Melatonini doktorunuza danışarak kullanmanız en doğrusu olacaktır. Yine bazı kişiler uyku ilaçlarından da hatırı sayılır düzeyde fayda görebilmektedir ancak birkaç günden uzun kullanımlarda bu tarz ilaçların alışkanlık yapabileceği ve bunu göz önünde bulundurarak içilmesinde fayda var.