Sebze bahçeciliği hem eğlence hem de besin kaynağı olarak giderek daha popüler hale geliyor. Bir tohum veya transplant / fide ekerken, olgunlaşmasını izlerken ve emeklerimizin meyvelerini hasat ederken memnuniyet duyarız. Buna ek olarak, sebze bahçeciliği, sağlıklı atıştırmalıkların ve sofra için yiyeceklerin ek faydalarıyla birlikte iyi bir egzersiz kaynağı sunar.
Sebze bahçeciliği, bir yer seçmek, bahçeyi planlamak, toprağı hazırlamak, tohum ve bitkileri seçmek, mahsul dikmek ve hasat için hazır olana kadar bitkileri beslemekten oluşur. Sonuç, yemek, paylaşmak veya satmak için taze ürünlerdir.
Bitkileri beslemek için her gün veya iki gün biraz zaman ayırmaya istekli olan herkes bir sebze bahçesi yetiştirebilir. Çok fazla para, zaman veya yetenek gerektirmez, ancak her biri yardımcı olacaktır. Sabır ve pratikle becerileriniz her yıl gelişecektir. İlk deneme büyük bir başarı değilse cesaretiniz kırılmasın.
Büyüyen sebzeler biraz yer kaplar. Bir sebze bahçesi toprakta veya bir ekim yatağında olabilir, ama öyle olması gerekmiyor. Birçok sebze kaplarda yetiştirilebilir. Örneğin, balkonda 30 cm’lik bir saksıda salataya yetecek kadar marul yetiştirilebilir. Baharat ve tatlılık için 30 cm’lik kaplarda da yetiştirilen birkaç turp ve havuç ekleyin ve lezzetli bir salataya iyi bir başlangıç yapın.
Ancak başarı, sebze yetiştirmek için bir yerden daha fazlasını gerektirir. Güneş ışığına, suya, havaya, toprağa, gübreye ve bakıma ihtiyaçları vardır.
Sebze Bahçeciliği İçin Yer Seçimi
Suya ve verimli, iyi drene edilmiş toprağa kolay erişimi olan tam güneşte uygun bir yer seçin. Güneş ışığı, su ve besinler için bahçeyle rekabet edecek ağaçların ve büyük çalıların yakınındaki alanlardan kaçının.
Güneş ışığı: Çoğu sebzenin en az sekiz saat doğrudan güneş ışığına ihtiyacı vardır. Yaprakları için yetiştirdiğimiz bitkiler (marul, lahana, pazı ve ıspanak gibi yapraklı yeşillikler dahil) ve kökleri için yetiştirdiğimiz bitkiler (turp, şalgam ve pancar gibi) altı saat gibi kısa bir sürede yetiştirilebilir.
Domates, kabak ve salatalık da dahil olmak üzere meyveleri için yetiştirdiğimiz bitkiler en az sekiz saat gün ışığına ihtiyaç duyar ve 10 saat güneş ışığı ile daha iyi sonuç verir.
Suçlu. Bahçeciliğin en önemli yönlerinden biri, bir bitkinin ağırlığının yüzde 90'ını oluşturan sudur. Su ağırdır ve taşınması zordur, bu nedenle bahçeyi uygun şekilde sulamayı kolaylaştıracak şekilde, içilebilir bir su kaynağının yakınına kurun. Bir hortumu yüzlerce metre sürüklemek veya birkaç günde bir bahçede kovalarca su taşımak, bahçeye sahip olmayı çok daha fazla iş haline getirir.
Ortalama olarak, sebzelerin haftada 1 litre suya ihtiyacı vardır ve yalnızca yağmurla sağlanamayanları sağlamanız gerekir. Bitkiyi değil toprağı sulayın. Birçok hastalık yapraklara sıçrayan su ile yayılır. Aşırı sulanma, besin maddelerinin yıkanıp uzaklaştırılmasının yanı sıra böcek ve hastalık sorunlarına da yol açarak değerli bir bahçe kaynağını yakındaki akarsularda kirliliğe dönüştürebilir.
Sebze Bahçeciliği Planlama
Bahçıvanlık, bir tohum ya da transplant ekip bitkinin büyümesini izlemek kadar kolay değildir. Bir yer seçildikten sonra, planlama aşamasında dikkate alınması gereken birkaç unsur daha olacaktır.
Ne tür bir bahçe?
Saksı bahçeleri, yükseltilmiş yataklar, geleneksel sıralar ve yoğun ekimler tüm olasılıklardır. Saksı bahçeleri. Birçok sebze, kök sistemlerini destekleyecek kadar derin kaplarda yetiştirilebilir. Saksılar, 30 cm’lik bir saksı kadar küçükten yarım viski fıçısına kadar değişebilir.
Kap ne kadar büyük olursa, başarılı olmak o kadar kolay olur. Olgun bitki ne kadar büyükse, kap o kadar büyük olmalıdır.
Saksılarda iyi yetişen sebzeler arasında:
- Fasulye
- Pancar
- Havuç
- Karalahana
- Salatalık
- Patlıcan
- Sarımsak
- Lahana
- Pırasa
- Marul
- Hardal yeşillikleri
- Bezelye
- Biber
- Patates
- Ispanak
- Kabak
- Pazı
- Domates bulunur.
Saksılar / Kaplar: özellikle bitkiler büyüdükçe ve daha fazla su gerektirdiğinden, bahçelerden daha sık sulama gerektirir. Bir zamanlayıcıya bağlı bir damla sulama sistemi, bir konteyner bahçesine harika bir ektir.
Yükseltilmiş yataklar: Yükseltilmiş yataklar oluşturmak için çeşitli malzemeler kullanılabilir, ancak kimyasalları toprağa sızdırabilecek malzemeler kullanmayın. Yükseltilmiş yataklardaki toprak ilkbaharda daha çabuk ısınır ve sonbaharda daha uzun süre sıcak kalır. Yükseltilmiş yataklardaki sebzeler, yer altı bahçesindekilerden daha sık sulama gerektirir.
Düzgün planlandığında ve dikildiğinde, 1,2 m x 2.4 m yükseltilmiş bir yatak, bir veya iki kişi için ürünün iyi bir bölümünü sağlayabilir. Kafeslerin eklenmesi dikey bahçecilik sağlar ve salatalık ve fasulye gibi asma bitkileri için mevcut alanı artırır.
Alanın kullanımını optimize etmek için yoğun bahçe teknikleri kullanın. Ardışık ekim aynı zamanda küçük bir alanda yükseltilmiş bir yataktan hasadı en üst düzeye çıkarmaya yardımcı olacaktır.
Sebze Bahçeciliği: Daha geniş alanlar, bahçıvanların geleneksel sıra bahçeciliği veya yataklarda bahçeciliği seçmesine olanak tanır. Dikim, hasat ve diğer bahçe işleri için bir traktörle sıralı bir bahçeyi yönetmek daha kolay olsa da bir yatakta ekim yapmak, mevcut alanın daha iyi kullanılmasını sağlar. Yatakların kullanılması, birkaç sıranın birbirine daha yakın ekilmesine, yabani ot tohumlarının gölgelenmesine ve mevsimde daha sonra büyümelerinin önlenmesine olanak tanır.
Yataklar başlangıçta dikmek için biraz daha fazla emek gerektirebilir. Ancak doğru bir şekilde ekildiğinde, yataklar sezonun ilerleyen dönemlerinde ayıklama ihtiyacını azaltabilir. Sebzeleri de süs yataklarınıza dahil edebilirsiniz.
Sebze Bahçeciliği Başlangıcı: Ne ekilecek?
Ne yemeyi seviyorsan onu büyüt. Yer sınırlıysa, fasulye, domates, kök bitkileri ve yapraklı yeşillikler gibi çaba için en büyük getiriyi sağlayan sebzelere konsantre olun. Alışılmadık yiyecekler pişirmeyi seviyorsanız, özel marul veya brokoli gibi piyasada bulunması zor veya pahalı sebzeleri deneyin.
Ülkemizde çoğu sebze yıllık olarak yetiştirilir, ancak bazı bienaller ve uzun ömürlü bitkiler de yetiştirilir. Sebzeler büyüme özelliklerine göre gruplandırılır:
- Serin sezon yıllıkları: Bu bitkileri erken ilkbaharda ve erken sonbaharda ekin. Soğuğa dayanıklıdırlar ve sıcaklık 21 °C'nin altına düştüğünde ilkbahar ve sonbaharda gelişirler: pancar, brokoli, Brüksel lahanası, lahana, havuç, karnabahar, karalahana, alabaşlar, marul, hardal, soğan, bezelye, patates, turp, şalgam, ıspanak, pazı ve şalgam.
- Sıcak mevsim yıllıkları: Bu bitkileri, topraklar ısındığında sonbahar donundan sonra ekin. Donmaya karşı hassastırlar ve yaz aylarında sıcaklık 21 °C'nin üzerindeyken gelişirler: fasulye, kavun, mısır, salatalık, patlıcan, bamya, biber, balkabağı, güney bezelye, kabak, tatlı patates, domates ve karpuz.
- Enginar gibi bienal bitkileri ilk yıl büyür ve ikinci yıl çiçek açarak meyve verir ve ölür.
- Kuşkonmaz ve ravent gibi çok yıllık bitkiler, kurulduktan sonra uzun yıllar yaşar.
Sebze Bahçeciliği: Ne zaman ekilir?
Ardışık ekim yoluyla yıl boyunca üretim için plan yapın.
Bahar: Serin mevsim mahsullerini erken ve ılık mevsim mahsullerini ilkbahar sonlarında ekin. Sezona daha erken başlamak için sera naylonu veya bez kullanın.
Yaz: Soğuk mevsim bitkileri, günler uzadıkça ve sıcaklıklar yükseldikçe bollaşacak. Bitkileri korumak ve mevsimi uzatmak için gölge bezi kullanın. İlkbaharın sonlarında ekilen ılık mevsim bitkileri, ilk sonbahar donlarına kadar büyüyecektir. Yaz sonunda, sonbahar için serin mevsim bitkileri ekin. Yaz sonunda kurulan serin mevsim bitkileri, orta ila donma sıcaklıklarında büyümeye devam edecek.
Kış mevsimi: Sonbaharda ekilen soğuğa dayanıklı ürünler (lahana, karalahana ve şalgam gibi) kış boyunca yaşayabilir. Daha soğuk bölgelerde, mevsimi uzatmak için sera naylonu veya bez kullanın.
Ne zaman ekileceğini ve ne zaman hasat edileceğini programlamak birkaç etkili yolla yapılabilir. Bir takvime ekim tarihlerini ve öngörülen hasat tarihlerini yazmak, birçok bahçıvan ve çiftçi tarafından kullanılan bir yöntemdir. Diğer bir yöntem ise bahçe diyagramı çizerek bahçe diyagramına tahmini ekim ve hasat tarihlerini yazmaktır.
Bir alanın ne zaman hasat edileceğini bilmek, o alana başka bir mahsulün ne zaman ekileceğini planlamaya yardımcı olur. Bu planlama yöntemini kullanmak, küçük bir alanın tam potansiyeliyle yönetilmesine izin verir.
Sebze Bahçeciliği için Bahçe Nasıl Organize Edilir?
Çok az eğim varsa veya hiç eğim yoksa, kuzeyden güneye yönlendirme güneş ışığından en iyi şekilde yararlanır. Dikim yaparken, uzun bitkileri (mısır, bamya ve ayçiçekleri) ve kafesli asmaları (bezelye ve fasulye) bahçenin kuzey tarafında birlikte gruplayın, böylece daha kısa bitkileri gölgelemezler.
Her yıl aynı yerde aynı tür bitkileri yetiştirerek böcek ve hastalık zararlılarının oluşumunu teşvik etmeyin. Bunun yerine, aynı bitki ailesindeki mahsullerin aynı alana arka arkaya ekilmesini önlemek için her bir yatak veya bahçe alanı için üç ila dört yıllık bir mahsul rotasyonu planlayın
Mahsul rotasyonu, toprakta nematod, böcek veya hastalık birikmesi olasılığını azaltır. Bu planlama yöntemi, bahçe üç veya daha fazla yükseltilmiş yataktan oluştuğunda veya üç veya daha fazla parsele bölünecek kadar büyük olduğunda iyi çalışır.
Bir bahçe planına sahip olmak, hangi tohumların veya nakillerin satın alınacağına, kaç taneye ihtiyaç duyulacağına ve ne zaman ihtiyaç duyulacağına karar vermeyi kolaylaştırır. Önceki bahçe planlarıyla birlikte bir bahçe günlüğü tutmak, neyin işe yarayıp neyin yaramadığını kaydetmenin iyi bir yoludur. Bahçe planlamasının bir kısmı geçmişte neyin işe yarayıp neyin yaramadığını gözden geçirmektir, böylece gelecekte geçmişteki hatalardan kaçınılabilir.
Toprağın Hazırlanması
Saksılar / Kaplar: Saksı toprağı satın alın veya kompostun eşit parçalarını, kıyılmış çam kabuğu malçını ve vermiküliti birleştirerek kendiniz yapın.
Yükseltilmiş yataklar veya yer altı bahçeleri: Toprağınızı önce organik malzemeyle değiştirin (ya ev yapımı kompost ya da satın alınmış sertifikalı kompost). Ardından, toprağınızın pH'ını ve besin içeriğini belirlemek için bir toprak örneği gönderin. Toprak analizindeki tavsiyelere göre toprağı değiştirin.
Sebze Bahçeciliği ve Ekim
Tohum paketi veya bitki etiketi üzerindeki etikete göre bitkileri yerleştirin. Bitkinin olgunlaşması için boşluk bırakın ve hastalıkları önlemek için bitkiler arasında hava akışı için boşluk bırakın.
Tohumun en büyük çapının sadece iki ila üç katı derinliğe tohum ekin. İyi bir tohum-toprak teması sağlamak için tohumu örtün ve toprağı hafifçe sıkın. Turba kaplarındaki veya küplerdeki bitkiler için, kaptaki saksı toprağının üzerindeki turba kabının kısmını çıkarın ve bahçeye ekerken kapları toprakla iyice kapattığınızdan emin olun. Nakilleri yerleştirdikten sonra iki veya üç gün boyunca hassas nakiller için geçici gölge sağlayarak nakilleri yeni ortamlarına alıştırın.
Sebze bahçeciliği için malçlama, toprak nemini korumaya, yabani otları ve erozyonu azaltmaya yardımcı olur. Toprağı parçalayacak ve iyileştirecek kıyılmış yapraklar, çam samanı, gazete veya diğer organik maddeleri kullanın.
Ekim tarihlerini bir ila iki haftalık aralıklarla şaşırtarak sürekli hasat için plan yapın. Örneğin, dört parça marul ekecekseniz, ilk haftayı bir, ikinci haftayı iki, üçüncü haftayı üç ve dördüncü haftayı dört dikin.
Tohumlar mı, Fideler mi?
Her ekim yönteminin avantajları vardır.
Tohumlar: Fidelerden daha fazla çeşitte tohum mevcuttur ve tohumlar daha ucuzdur. Bazı tohumlar doğrudan bahçeye ekilebilir. Tohumları paket talimatlarına göre ekin. Ayrıca tohum ekerek kendi nakillerinizi de yetiştirebilirsiniz.
Ekim tarihinden altı ila sekiz hafta önce, tohumları paket yönlerine göre kapalı veya soğuk bir çerçeve, sera veya diğer korumalı büyüyen yapılardaki bir kaba ekin. Fideleri kademeli olarak korunan ortamdan bahçeye geçirin, fideleri bir hafta boyunca her gün daha uzun bir süre boyunca yavaşça tam güneşe sokarak sertleştirin.
Fideler:. Tohumlardan daha erken ekinler ve hasat ile bir bahçeye hızlı bir şekilde başlayabilirsiniz. Bir bahçe merkezinden, katalogdan veya çevrimiçi olarak satın alınan küçük bitkiler, mevsimsel sınırlamaların üstesinden gelmenin bir yolunu sunar.
Bazı bitkilerin olgunlaşması o kadar uzun sürer ki, mevsim başında bahçede tohumdan başlasalar bile mevsim sonunda hasat etmeye hazır olmazlar (örneğin Brüksel lahanası). Biraz daha derine ekilebilen domatesler hariç, transplantlar kapta oldukları derinlikte toprağa ekilmelidir. Nakil kullanmanın dezavantajları, tohumlara kıyasla artan maliyeti ve sınırlı sayıda çeşidi içerir. Kök bitkileri (havuç, turp ve pancar gibi) iyi bir şekilde nakledilmez.
Sebze Bahçeciliği Bakımı
Yağmur yağmazsa, yeni tohumları ve fideleri kurulana kadar her gün sulayın. Olgun bitkileri gerektiği gibi sulayın. Frekans yağış ve sıcaklığa bağlı olacaktır. Toprağı nem açısından kontrol edin ve bitkileri kuraklık stresi belirtileri açısından izleyin (sabah veya akşam erken saatlerde yapraklar sarkıyor).
Sebze bahçesindeki toprak nemli tutulmalı ancak çamurlu olmamalıdır. Bahçenizdeki toprağın türünü bilmek, ne sıklıkta sulanması gerektiğini belirlemenize yardımcı olacaktır. Çok fazla killi ağır olan bir toprağın, kumlu bir toprak veya konteyner bahçe toprağı gibi çok sayıda hava cebi olan daha hafif bir toprağa göre daha az sıklıkta sulanması gerekecektir.
Toprak analizinizdeki önerileri izleyerek yalnızca gerektiği kadar gübreleyin. Mısır ve domates gibi uzun büyüme mevsimi olan mahsuller, büyüme mevsimi boyunca ek gübreye ihtiyaç duyabilir. Azot ve diğer besin eksikliği semptomlarına dikkat edin (sararma ve yavaş büyüme dahil). Yemyeşil bitki büyümesine neden olabilen, ancak çiçeklenme ve meyve gelişimini azaltan ve haşere sorunlarını artıran aşırı gübreleme dürtüsünden kaçının.
Nemi korumak ve yabani otları yönetmek için malçlayın. 2,5 ila 5 cm yabani ot içermeyen gevşek malç (kıyılmış yapraklar, kupürler (tohumsuz), buğday samanı ve çam iğnesi malç dahil) veya beş ila altı kat gazete, yabani otları ve toprağı nemli tutmak için yeterli olmalıdır.
Ekinleri aşırı sıcak ve soğuktan koruyarak büyüme mevsimini uzatın. Toprak sıcaklıklarını azaltmak için malç kullanın. Bir sera naylonu, ısıya duyarlı bitkiler için gölge oluşturur.
Zararlı ve Hastalık Yönetimi
Zararlılar stresli bitkilere çekilir, bu nedenle bitkileri yeterli güneş, su ile mutlu ve sağlıklı tutun. Zararlıları kontrol etmek ve tozlaşmaya yardımcı olmak için faydalı böcekleri destekleyen çiçekli bitkileri dahil edin.
Etiketleri dikkatlice okuyarak hastalıklara ve haşerelere dayanıklı tohumlar veya bitkiler seçin. Örneğin, VFN içeren domates bitkisi ve tohum etiketleri, verticillium solgunluğu, fusarium solgunluğu ve nematodlara dirençli bir çeşidi belirtir. Fide seçerken, sağlıklı ve böcek ve hastalık içermeyenleri arayın.
Yaprakları değil, toprağı ve kök bölgesini sulayın. Sağanak hortumlar ve damla sulama, yapraklar üzerinde duran suyu azaltacak ve bu da yaprak hastalıklarına yol açacaktır. Yapraklara toprak ve taşıyabileceği hastalıkları sıçratmaktan kaçının.
Bahçeyi araştırın: Yaprakların alt kısmı da dahil olmak üzere bitkileri sık sık hasar veya hastalık açısından inceleyin ve erken müdahale edin. Ayrıca, sümüklü böceklerin ve salyangozların dışarı çıktığını gece kontrol ettiğinizden emin olun. Birçok tırtıl yaprakla aynı renktedir, bu nedenle haşereyi ve ayrıca çürümeyi (bir haşerenin bitki parçalarını yedikten sonra bıraktığı kalıntı) olup olmadığına yakından bakın.
Bitkiye zarar veren zararlıları, meyve oluşumuna yardımcı olan arılar gibi tozlayıcılar, zararlıları yiyen uğur böcekleri gibi yırtıcılar ve zararlıların üzerine yumurta bırakan küçük yaban arıları gibi parazit böcekler dahil olmak üzere faydalı böceklerden ayırt etmeyi öğrenin.
Ölü ve hastalıklı bitkileri çıkarın ve çöp kutusuna atın. Yabani otları çiçek açmadan önce çıkarın. Yabani otların tohuma gitmesine izin vermeyin!
Ürün rotasyonu uygulayın. Ev sahibi bitkilerin yakınında toprakta zararlılar ve hastalıklar birikebilir. Yıllık sebzelerin ekildiği yerleri değiştirerek her yıl haşere ve hastalık sorunlarını azaltın.
Sebze Bahçeciliği: Ne Zaman Hasat Edilir
Bitkiler üremek için meyve ve tohum üretirler. Bir bitki olgun meyve ürettiğinde, yeniden üretime enerji vermeyi bırakır. (Bitki çiçek ve meyve yapmayı bırakır.) Ancak meyve tam olgunlaşmadan koparılırsa, bitki tekrar deneyerek daha fazla meyve verir.
Birçok bitki o kadar hızlı üretir ki, birkaç günde bir hasat edilmeleri gerekir. Bunlara bamya, çalı fasulyesi, bahçe bezelyesi, salatalık, yaz kabağı ve domates dahildir. Günlük bahçe ziyaretleri, sebzelerin mükemmelliğin zirvesinde toplanmasını ve bitki üzerinde aşırı olgunlaşmasına veya bozulmasına, böcekleri veya hayvan leşçilerini çekmesine izin verilmemesini sağlar.
Hayvanların bahçede bulunduğuna dair işaretler arayın (parazitleri ve hastalık organizmalarını barındırarak sağlık riski oluşturabilecek ayak izleri ve dışkılar gibi). Hayvanlarla ve dışkılarıyla temas etmiş olabilecek meyve ve sebzeleri atın.