Türkiye'nin Anadolu topraklarına giriş yapan bölgesidir. Ülkemizin Kuzey ve Batı yamacını boydan boya Batıdan kestiği için Doğu Anadolu Bölgesi ismini almıştır. Ülkemizin yüz ölçümü olarak en büyük bölgesidir ve Türkiye'nin %21'lik gibi büyük bir dilimini kapsamaktadır. İnanılmaz bir alana yayıldığı için bölgedeki iller metrekare başına nüfus dağılımı açısından oldukça düşüktür. Yüz ölçümü her ne kadar en büyüğü olsa'da nüfusu buna oranla oldukça azdır. Doğu Anadolu bölgesine geldiğinizde eğer bir tur planlıyorsanız Kars, Erzurum, Van ve Tunceli illerini gezmeniz önerilir. Gezilecek yerleri açısından zengin olan iller bunlardır. Kars'ta sadece gezilecek yerlerden ziyade lezzetli mutfağı ve dondurucu soğuğu farklı bir atmosferi tatmanıza yardımcı olacaktır. Doğu Anadolu bölgesinde başlı başına zaten büyük bir soğuk iklim hakim olduğu için burası Kış mevsiminde gezeceğiniz bir yerdir. Ülkemizin Kış mevsiminde gezilmeye değer nadir illerini içeren Doğu Anadolu Bölgesinde yazın en sıcak günlerinde dahi soğuk geçmektedir. Genellikle kar iklimi hakim olduğu zamanlarda televizyonlarda'da sıkça duyduğumuz gibi bölgenin iç kesimlerindeki köylere ve ilçelere çetin geçen iklim şartlarından dolayı ulaşım neredeyse imkansız hale gelir.
Doğu Anadolu bölgesinde nüfus az olduğu için merkez kesimlerde dahi iş yoğunluğu yoktur. Nüfusun getirdiği diğer negatif etki endüstri alanında ve fabrikalarda çalışacak emekçilerinde az olmasıdır. Bu ihracatın yapılması için tarım ve hayvancılıktan başka bir çıkış kapısının olmaması demektir. Tarım soğuk iklimi seven besinlerden oluşmaktadır. Yüksek bir gelir elde edilecek kadar tarım yoktur. İhraç edilmeye kalmadan nüfusun kendisi tarafından üretilen besinler tüketilmektedir. Doğu Anadolu bölgesinde hayvancılık köylülerin ve şehir belediyelerinin ekonomiye katkı sağlaması için birinci plandadır. Hayvancılığın gelişmiş olduğu bölgede büyükbaş hayvanlar özellikle kurban bayramlarında çoğu zaman bu bölgeden ihraç edilirler. İnek, koyun, keçi gibi hayvanların sadece kesimi ve satımı değil bu büyükbaş hayvanların verdiği süt sayesinde inanılmaz gelişmiş bir peynircilik ve süt ürünleri anlayışının önünü açmıştır. Doğu Anadolu bölgesinin özellikle Kars ilinde peynircilik hayvancılık sayesinde hayat bulmuştur. Şu anda günümüzde Gravyer, Kars peyniri gibi peynir türleri Doğu Anadolu bölgesinden ihraç edilmektedir. Bir çok peynir çeşidinin mimarı'da bu bölgenin illeridir. Bölgede en çok gezilecek yerleri olan il karı ve kazı ile meşhur olan Kars, ardından Cağ kebabı ile damağınızda unutamayacağınız lezzetler bırakan Erzurum, misafirperver ve kültürü, gelenek ve görenekleri ile yeni bir memleketteymiş gibi hissettiren Van gelmektedir. Bu üç şehrin yanı sıra Doğu Anadolu bölgesinin tüm illerinde antik çağa kadar uzanan antik şehirlere ve antik eserlere rastlanmaktadır.
Eğer buraya tatile gelmeyi düşünüyorsanız bilin ki burası Türkiye'de soğuğun başkentidir. Akdeniz bölgesinden yada sıcak iklime sahip bir ilden gelen kişiler için muhtemelen kış mevsiminde geziye çıkacağınız için yanınıza mont almanızı tavsiye ederiz. Diğer soğuğa dayanamayacağını düşünenler ise mutlaka gelmeden önce önlem almalıdır ve -50 dereceye kadar inen soğuk iklimin farkında olmalıdır. Ekim, Kasım ve Aralık gibi kış aylarında inanılmaz bir soğuğa sahip olduğu için neredeyse her yeri bembeyaz kaplanır. Buz tutan karlar içinde hayat şartları iyice zorlaştığından dolayı burada düzenli bir hayat süren yerli halk kış gelmeden önce yiyecek besinleri ve barınak ihtiyaçlarını olabildiğince eve depolarlar. Ülkenin iş imkanları en kısıtlı olan bölgesi olduğu için geçim sıkıntısı yaşayan geniş aileler gelişmiş büyük şehirlere göç etmeyi son çare olarak görmektedirler.
Nüfus ve Yüzölçümü
8.877.980NÜFUS SAYISI
150.210 km2YÜZ ÖLÇÜMÜ
150.210 kilometre kare ile Türkiye'nin en büyük yüz ölçümüne sahip bölgesi ve 8.877.980 nüfusu ile Türkiye'nin en düşük nüfusa sahip bölgesidir. Aynı zamanda nüfus yoğunluğu'da büyük bir alana yayıldığı çok oldukça düşüktür. 14 İli arasında Erzurum en gelişmiş ve kalabalık şehridir.
Doğu Anadolu Bölgesi Özellikleri
Kuzeyde Ardahan'ın Akkaş gölü ve Güneyde Hakkari ile biten bir bölgedir. Doğu Anadolu bölgesi Doğusunda Iğdır ve Batı kesiminde ise Malatya bulunmaktadır. Bölge çok yüksek bir yüz ölçümüne sahip olduğu için kapsadığı iller arasındaki mesafe fazladır. İllerin her birinin yüz ölçümü'de Marmara Bölgesindeki şehirlere kıyasla daha fazladır. Bunun bir getirisi olarak ilçeler arası mesafe arttığı için her ilçede farklı bir kültür gözetmek olası oluyor. İç anadolu ve Karadeniz bölgesinin bazı kesimlerine kadar uzandığı yerler vardır. Denizlere olan uzak mesafesinden dolayı zor bir iklime sahiptir. Yaz mevsiminde Güneybatıya doğru gittikçe dahada sıcaklaşan iklim yazın en sıcak günlerinde 40 dereceyi aşar. Lakin Kuzeybatıya doğru çok daha farklı bir iklim gözlemlenir. Doğu Anadolu bölgesinin Kuzeybatısına gidildikçe daha buzul ve kar eğilimli bir iklim ortaya çıkmaktadır. Kış mevsiminin en soğuk günlerinde -40 dereceyi bulabilen bu iklim şartları Van, Kars ve Erzurum gibi illerde sıkça görülmektedir. Karadeniz bölgesine oranla daha az yağış alsa'da daha soğuktur. Bölgeyi çizen bir deniz olmadığı için yağmur sık sık yağmaz. Denizin kıyısında olmamasının bir getirisi olarak iklim koşulları'da buna göre şekillendiği için bitki örtüsü Bozkır'dır. Bazı ortalama sıcaklığın sabah ve akşama göre çok farklı olduğu kesimlerde Çöl iklimi dahi görülmektedir.
160 bin kilometre kareye yayılmış bu iklim türünde büyük ağaçlar, ladin ağaçları ve uzun fidanlar bulunmaz. Sadece küçük, kısa ve dikenli ağaç türleri yada çiçek türleri bulunmaktadır. Doğuda komşusu olan İç Anadolu ile benzer bir bitki örtüsüne sahiptir. Bu bitki örtüsü yağış almadığı için tarımı ancak seracılık yöntemi ile yapmaya müsaittir. Sera bölgesinde yapılmayan tarım yüz ölçümü sayesinde farklı çeşitlerde meyvelerin oluşmasına olanak sağlamaktadır. Diyarbakır'ın 110.226 hektarlık alanının bir çoğunda Diyarbakır Karpuzu üretilmektedir. Üretilen bu karpuzlar aynı Malatya'nın 178.734 hektarlık alanında üretildiği Kayısı gibi ülkemizin dört bir yanına ihraç edilmektedir. Türkler tarafından çok sevilen Karpuz ve Kayısı bu iki ilin ekonomisini oldukça olumlu karşılamaktadır. Her ne kadar kendi bitki örtüsüne has meyve türleri yetişiyor olsa'da yer şekilleri ve hava koşulları sürekli uzun uzadıya dağlar ile kaplı olduğu için %84'lük alanda Arpa ve Buğday türü ürünler yetiştirilmektedir. Tarımın bu değerlerle'de anlayacağınız gibi elverişli olmadığı Doğu Anadolu Bölgesi topraklarında çoğunlukla büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır.
Bozkır bitki örtüsüne son derece uyum sağlayan otlak büyükbaş hayvanlar hala çoğunlukla Çoban sistemiyle üretilmektedir. Bozkırda otlayan keçi, koyun ve inekler Çobanların himayesi altına alınır, her biri özenle çiftleştirilip zamanla yüzlercesi ile tüm Türkiye'ye çoğunlukta et ürünleri buradan gelmektedir. Endüstri ve sanayinin çok zor olduğu bölgeye Türkiye desteğini bu alanlara yapmaktan daha çok Hayvancılı sektörüne yapmaktadır. 1980 yılında Doğu Anadolu bölgesi Afrika kıtası dahil olmak üzere tüm dünyaya et ürünleri ihraç etmekteydi. Tekrardan aynı konuma gelebilmesi için tamamen uygun olan iklimin ve bitki örtüsünün eşliğinde 2011 yılından beri yatırımlar yapılmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesinde yüksek dağlar peşi sıra olsa'da ulaşım o kadar zor değildir. Kış mevsiminde %90 oranla ulaşım imkansız hale gelmektedir. Kar ve buzul havasında demiryolu ve tünel geçitlerinden dahi ulaşım sağlanamamaktadır. Sadece illerin merkez kesimlerine ulaşım sağlanabiliyor. Hava yolu ile ulaşım sağlamak isterseniz yıldırım ve şimşek, sisli hava etkisinden dolayı %25 oranla uçak seferleri rötar yapmaktadır. Doğu Anadolu bölgesinde soğuk iklim hakimdir. Bu sebepten dolayı ulaşım yılın her evresinde zor seviyededir. Zor seviyede olan ulaşımın getirisi olarak turizm alanında ciddi anlamda düşüşler yaşanmaktadır. İnsanlar buraya gelmek isteseler dahi büyük sıkıntılar çekmeyi göze alamadıkları için turizm faaliyetleri durgundur.
Doğu Anadolu Bölgesinin Enleri
Doğu Anadolu bölgesi bir çok alanda Türkiye'de birinci bölge olarak gelmektedir. Sıra dağların en çok bulunduğu ve en yüksek uzunluktaki Ağrı Dağının olduğu bölge Doğu Anadolu bölgesidir. Bozkır arazilerinde yürürken karşınıza bir anda yüksek eğimli dağlar çıkabilir. Engebeli arazileri plato yada ovalarla değil dağlar ile oluşmaktadır. Ağaçların çok az olduğu bu bitki örtüsünde yaz ayları gelince su kuraklığı yaşanmaktadır. Yakın kesiminde deniz olmadığı için su kuraklığı yüksek sıcaklarda bazı bölgeleri çöle dönüştürmektedir. Fakat gene aynı yıl içinde kış mevsimi geldiğinde'de Türkiye'de en çok don olayının görüldüğü bölge ilginç bir şekilde Doğu Anadolu bölgesidir. Televizyonlarda sıkça gördüğümüz sıcak çayı dışarıda 5 dakika beklettikten sonra buz haline getiren iklim koşulu buradadır. Ülkenin ekonomiye katkı sağlayan maden rezervleri en çok bu bölgede bulunmaktadır. Maden rezervleri sayesinde hayvancılık gibi diğer alanlara yatırım yapılabilmektedir. Eğim alan dağ yamaçlarının %84.3'ünde kar ve buzul görülmektedir. Bölgenin turizm ile olan ilişkisi ulaşımının sıkıntılı olmasından dolayı zayıf olsa'da kış mevsiminde kayak merkezleri ile turizmi ayağa kalkmaktadır. Tunceli'nin Ovacık, Erzincan'ın Ergan ve Erzurum'un Palandöken ilçesinde eğimli dağ yerlerinin her birinde kayak keyfi yapabilirsiniz. Türkiye'de en çok kayak merkezi olan bölge Doğu Anadolu Bölgesidir. Dünyanın dört bir yanından buraya kayak yapmak için gelen turistler aynı zamanda Türkiye'nin Doğu kültürüne şahit oluyorlar. Bölgede yer şekillerinden ve coğrafi konumundan dolayı sadece 2 kayda değer akarsu bulunmaktadır. Bu iki akarsu Dicle ve Fırat nehrinden aldığı su akıntısını Hazar Denizi'ne döker.
Ağrı Dağı
Doğu Anadolu Bölgesinin en meşhur bilinen 2 destinasyonundan biri Türkiye'nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı'dır. Tam tamına 5 kilometre 137 metre uzunluğu ile bembeyaz karlarla kaplı bir dağ. Üstünde dağ bulutu denen bir kar beyaz çatı şeklinde bulut bulunmaktadır. Ağrı dağı dünya üzerindeki en yüksek dağ olmasa'da zirvesini kaplayan kar beyazı buz takkesi ile dünyada buz takkesi olan tek dağdır. İnanılmaz bir görüntü oluşturan bu takke bölgenin yakınlarında yaşayan insanlar tarafından batıl inanışlara ve efsanelere sebep olmuştur. 5.137 metrelik bu dağa çıkmanın imkansız olduğu birkaç gezi kitabında yazılsa'da 18. Yüzyılda Ağrı Dağının zirvesine çıkılmıştır. Dağ tırmanışçıları burada düzenli olarak tırmanış yapmaktadır. Kış mevsiminde daha çok ilgi gören dağa çıkmak için en az 17 saatinizi harcamanız gerekmektedir. 4.200 metrelik sınıra 13 saat harcayıp çıktıktan sonra geri kalan 937 metrelik eğimi almanız için buzlu yola göre tasarlanmış ayakkabı ve materyalleri getirmediğiniz takdirde zirvesine çıkmaya yeltenmek yasaktır.
Van Gölü
İkinci destinasyonu ise Van ilinin ismini alan meşhur Van Gölü'dür. Hemen yakınındaki Nemrut Dağı volkanik bir dağdı, bu dağ yıllar önce volkanik bir patlama gerçekleştirerek tektonik Graben'in yarılması ile oluşmuştur. Van Gölü 3.186 kilometre kare yüz ölçümü ile Türkiye'nin en büyük yüz ölçümüne sahip gölüdür. Sadece büyüklük alanında birinci olması değil, bu gölü meşhur eden Tuzlu ve Sodalı olması unsurları'da vardır. Dünyada eşi benzerine nadir rastlanan türden bir tuz oranı içermektedir. Suyunda mineralleri ve tuzu %20 oranında olduğu için en düşük -50 derece sıcaklıklarda dahi buz tutmaz. Van'da yaşayan köy halkının Van Gölü Canavarı efsanesi'de Doğu Anadolu Bölgesinde halk arasında yaygın olarak bilinen bir efsanedir. Van Gölü canavarı efsanesine gölde avlanan balıkçılar o kadar inanmışlar ki Van arama kurtarma ve polis asayiş ekipleri ile bu canavarı bulmak için Van Gölü'ne defalarca kez dalış yapmışlardır. Ayrıca göle girmeden önce Van gölü'nün hemen önünde canavarın heykeli dikilmiştir.
Gravyer Peyniri
Türkiye'nin enleri arasında birde Doğu Anadolu bölgesi Hayvancılık, süt ve süt ürünleri birinci gelmektedir. Ülkemizin en güzel peynirleri, et ürünleri ve tatlı peynir olarak itham edilen Gravyer peyniri bu bölgede üretilmektedir.
Doğu Anadolu Bölgesinin En Popüler Şehirleri
Doğu Anadolu bölgesine ait tüm şehirlerin gezi rehberlerine bu alandan ulaşabilirsiniz. Kars, Erzurum, Ağrı gibi popüler illerin gezilecek yerlerini, mutfağını, gece hayatını ve festivallerini okumayı unutmayın.
