Doğu Karadeniz bölgesinin en güzel illerinden biri olan Rize her yıl binlerce misafir ağırlamaktadır. Şehir sadece yeşillik bakımından dahi bir cazibe merkezi olacak kadar güzeldir. Tertemiz havası ve yöresel lezzetleri ile şehir ülkemizde mutlaka görülmesi gereken yerlerin başında gelir. Rize ismi geçtiğinde herkesin ilk aklına gelen konu yayladır. El değmemiş doğal yapısı ile şehir birbirinden güzel yaylalara sahiptir. Doğu Karadeniz’in incisi olarak adlandırılan şehir isminin hakkını vermektedir. Ayder Yaylası şehrin en bilindik yaylaları arsında yer alır. Ovit, Pokut, Anzer, Gito ve Elevit gibi daha pek çok yaylası bulunan şehirde yaz ve kış ayrı güzel geçmektedir. Karadeniz’e sahili bulunan şehrin batısında Trabzon yer almaktadır. Doğu komşusu olarak Artvin bulunan ilin güney komşusu ise Erzurum’dur. Şehrin güney batısında ise Bayburt yer almaktadır. Coğrafi konum olarak ülkemizde yer alan pek çok şehre uzak olan Rize buna rağmen her yıl yüksek sayıda ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Rize ilçeleri ise Ardeşen, Çamlıhemşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere ve Pazar’dır.
Karadeniz bölgesinin en karakteristik özelliklerini taşıyan şehir, tarihi açıdan kemer ve köprü gibi pek çok esere sahiptir. Zümrüt yeşil yaylaları, buzul gölleri ve coşkun akan dereleri şehri gözde hale getirmektedir. Mevsim olarak bölge genel anlamda yağışlıdır. Coğrafi yapı olarak da şehirde denize paralel olarak uzanmaktadır. Bu durum da şehrin mevsimine etki gösterir. Şehir dik yamaçları, buzul gölleri ve doğal güzellikleri ile dikkat çeken bir şehirdir. Tarihte Evliya Çelebi şehir için bazı sözler de söylemiştir. Trabzon’a bağlı, deniz kıyısında bahçeli güzel bir yer olduğunu söyleyen meşhur gezgin, şehri özetlemiştir. Rize ülkemizde daha çok doğal güzellikleri ile ön plana çıkan bir şehrimizdir. Fakat şehrin doğal güzelliği kadar tarihi güzelliği de önemlidir. Şehrin tarih öncesi dönem ile bilgileri oldukça sınırlıdır. Yörede yer alan orman dokusu yapılacak araştırmaları olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durumdan dolayı yörede gerekli kazılar yapılamamış ve şehir bu durumdan etkilenmiştir. Şehrin ismi ile ilgili de pek çok söylenti yer almaktadır. Bunlardan birisi şehrin isminin Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos kelimesinden geldiğidir. Bazıları da Rum dilinde Rıza kelimesinden geldiğini söyler ki bu kelime o dilde dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Bazıları ise şehrin eski dönemlerde Erzincan Sakalar döneminden kalma isminden bahseder.
Bu dönemde Eriza olarak anılan il daha sona baştaki ‘e’ harfinin atılmasıyla Rize halini almıştır. Osmanlı döneminde ise Rize ufak, kırıntı anlamında kullanılmaktadır. Bölgede ilk tarihi izler Asya kökenli kabilelere aittir. Bu bölgede ilk olarak Urartu izlerine de rastlanmaktadır. Bölgede Taşköprü köyünün kayalıkları üzerinde çivi yazılı tabletler bulunmaktadır. MÖ 2000 döneminde bölge Kimmerlerin bölgesi olarak bilinir. MÖ 714 yılında ise bölgede Sakalar hakimiyetinden söz etmek mümkün olacaktır. MS 10-395 yılında ise bölgede Roma hakimiyeti sağlanmıştır. Bu dönem arasında ise bölgede yaşayan pek çok medeniyet ve devletten bahsetmek mümkündür. Türkmenlerin bölgeye hakim olması ise Anadolu içinde yer alan pek çok şehir gibi Malazgirt savaşına dayanır. 1071 Malazgirt zaferi sonrasında bölgede Türk hakimiyeti de başlar. Son dönelerde ise Rize Osmanlı himayesi altına girmiştir. Bölgede Osmanlı döneminde değişik isyanlar ile de karşı karşıya kalınmıştır.
Yayla turizmi deyince akla gelen ilk yerlerden olan Rize, Doğu Karadeniz’de oldukça engebeli bir arazi üzerine kurulmuş, coğrafi özellikleri kadar kültürel özellikleri ile de diğer bütün illerden ayrılan oldukça özel bir yer. Türkiye’nin en çok yağış alan ili olması bakımından benzersiz bir bitki örtüsüne sahip olan Rize, yemyeşil köyleri, rengarenk kır çiçekleriyle kaplı sisli yaylaları ile Karadeniz Bölgesi’nin en karakteristik özelliklerini gözler önüne seriyor. Zengin su kaynakları ve bitki çeşitliliği arıcılık yapmaya oldukça elverişlidir, hatta bölgede üretilen Anzer balının ünü Türkiye’yi aşarak dünyaya yayılmıştır.
Hangi mevsim gitmeye karar verirseniz verin mutlaka hayran kalacağınız, her mevsimde ayrı tat alacağınız Rize’nin her köşesi cennet ancak yine de Rize’de gezilecek yerler ile ilgili detaylı bilgileri yazımızda bulabilirsiniz.
İl merkezine 68 kilometre uzaklıktaki Çamlıhemşin ilçesinde bulunan park, Üçdoruk, Göller ve Kaçkar dağ kütlelerinden oluşmuştur ve 1994 senesinde Milli Park ilan edilmiştir. Toplamda 51.550 hektar büyüklüğündeki parkın bazı bölümleri Erzurum ve Artvin sınırlarına kadar uzansa da, büyük bir çoğunluğu Çamlıhemşin sınırları içerisindedir. Sadece bölgenin değil, ülkenin de en bol yağış alan kesiminde yer alması doğal güzelliklerini benzersiz kılmıştır ancak Kaçkarlar Milli Parkı, kaleleri, köprüleri ve konaklarıyla da ziyaretçilerini sadece doğasıyla değil, kültürel değerleriyle de ağırlamaya hazır.
Özellikle yaz aylarında Milli Park’ı ziyaret etmek isterseniz burada piknik yapabilir, sekiz trekking parkurunda uzun doğa yürüyüşleri yapabilir, hatta kamp kurabilirsiniz. Bunun yanında buzul göllerini ziyaret, zirve tırmanışları, yamaç paraşütü de alternatif etkinliklerden sadece bazıları. Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) da, Kaçkarlar Milli Parkını “Korunması gereken 200 ekolojik bölge” arasında gösterdiğini söylemeden geçmeyelim.
Şimdi size Kaçkarlar’da gezebileceğiniz, gezerken de bol bol kartpostal tadında fotoğraflar çekebileceğiniz yerlerden birkaçını tanıtmak istiyoruz.
985 metrelik rakımlı üç adet gölden oluşan Tatos Gölleri, Tatos Dağlarının batısında, Çamlıhemşin’e 61 kilometre uzaklıkta yer alır. Bir çanak içerisinde yer alırlar, bulunulan açıdan heybetli zirvelerin görüntüsü pek çok doğa fotoğrafçısını da bu bölgeye çekmektedir. Buzul gölleri olan bu sıra göller güzellikleriyle gerçekten görülmeye değer ancak Karadeniz’in birçok yerinde olduğu gibi buralarda da ayılarla karşılaşmak hiç de imkansız değil, bu nedenle temkinli olunmalı.
Çamlıhemşin ilçe merkezine 6 kilometrelik mesafedeki bu köy, bölgenin buram buram tarih kokan en eski köyü aynı zamanda. Tabi bunda orada yaşayanların doğalarına gözleri gibi bakmalarının etkisi çok büyük. Fırtına deresinin hemen yanına konumlanmış olan köyde coğrafi koşullara uygun olarak inşa edilen, tek gözlü köprülere rastlıyorsunuz. Bunlardan en ünlüsü de, Fırtına deresinin üzerinde bulunan Şenyuva Köprüsü. Kesme taşlar ve moloz taşlar birlikte kullanılarak inşa edilmiş olan köprünün toplam uzunluğu 54 metredir ve 1696 yapım tarihiyle bölgenin en yaşlı köprüsüdür.
Rize’de gezilecek yerler listesinin büyük bir kısmını kapsayan Çamlıhemşin’de, bölgenin en dikkate değer eserlerinden Zilkale’de sıra. Çat Vadisi üzerinde sarp kayalıklar üzerine kurulmuş olan Zilkale 8 tane burçtan ve bir gözetleme kulesinden oluşuyor. Kesin yapım tarihi bilinmemekle birlikte bulunduğu bölge 1. derece arkeolojik sit alanı statüsündedir.
Ortaçağ kervan yolu üzerinde bulunan ve Bizans Dönemi’nde güvenliği sağlamaya yarayan kalenin, Osmanlılar bölgeyi fethettikten sonra da aynı amaçla kullanılmaya devam ettiği biliniyor. İç tarafta yer alan muhafız binası, şapel ve baş kulenin yer aldığı Zilkale’nin restorasyon çalışmaları 2011 yılında tamamlanmıştır. Bulunan iki el topu da bugün Trabzon Müzesinde sergilenmektedir.
Rize’de yayla dendiğinde herkesin aklına ilk gelecek olan yer Ayder Yaylasıdır herhalde. Çamlıhemşin’e 19 kilometre uzaklıkta olan bu turistik yaylanın deniz seviyesinden yüksekliği 1300 metre. Yeşilin her tonunun izlenebileceği doğası, şifalı kaplıcaları, dağların eteklerinden süzülen şelaleleri, festivalleri ile Ayder Yaylası her zaman Rize’nin en turistik yeri olmuştur. Bunda doğa sporlarını sevenlerin de katkısı büyük. Adrenalin tutkunları burada kayak, rafting ve trekking yapma imkanı bulabiliyorlar. Eğer Ayder Yaylasını gezmek için seçtiğiniz ay Haziran’sa, o zaman Ayder Şenlikleri’ne de katılabilir, çeşitli aktivitelerde yer alabilirsiniz.
1300 rakımlı Çat Vadisi, sunduğu doğal güzelliklerle yalnız ülkemizden değil, tüm dünyadan doğaseverlerin ilgi odağı olmuş durumda. Kaçkarlar Milli Parkı’nın içinde bulunan Çat Vadisi’ne Çamlıhemşin’i ve Zilkale’yi geride bırakarak, 23 kilometrelik yolu tamamladıktan sonra ulaşıyorsunuz. Çat Vadisi, aynı bölgede bulunduğu Ayder Yaylası kadar tanınmış olmadığı için biraz daha tenha sayılır. Vadiden civardaki diğer yaylalara da ulaşım mümkün ama buraya kadar gelmişken mutlaka Taş Kemer Köprüsünü, Lakubar Şelalesini de görmenizi tavsiye ederiz.
Rize’nin bütün yaylaları çok güzel ama Pokut Yaylasını ziyaret eden herkesin ortak kanısı, bu yaylanın diğer hepsinden daha etkileyici olduğu. Öyle ki Pokut Yaylasının sunduğu görsel şölen, bazen insana gördüğü manzaranın gerçek olup olmadığını sorgulattıracak kadar etkili.
Çamlıhemşin’den Şenyuva köyüne geldikten sonra Pokut Yaylası ayrımından sapıp, dik bir yokuştan çıkmanız gerekiyor. Eğer araçla çıkacaksanız da mutlaka bir arazi aracınız olmalı çünkü yol oldukça bozuk ama çıktıktan sonra bütün bu zahmete değdiğini düşüneceksiniz. Yaz sıcağında bile insanı üşütecek kadar serin havası, buz gibi akan pınarları ve elbette tüm görkemiyle Kaçkar manzarası… Yemek yiyebileceğiniz ve isterseniz konaklayabileceğiniz mekanlar yaylada mevcut, eğer yürüyüş yapmak ve çevreyi biraz daha keşfetmek istiyorsanız da 3-4 kilometre uzağınızdaki Sal Yaylasına, 2 saatlik bir yürüyüşün ardından da Hazindağ Yaylasına ulaşabilirsiniz.
Anzer adını duyduğunuzda sizin de aklınıza ilk gelen bal oluyorsa, yalnız değilsiniz. Zaten bu yaylanın ismi de pek çok yerde, hatta gidiş yolundaki tabelaların bazılarında Ballıköy olarak geçiyor. Yaylada yüksek irtifa nedeniyle ağaç bulunmasa da endemik bitki türleri açısından zengin, bu da balının neden bu kadar ünlü olduğunu anlamak için yeterli.
Anzer Yaylası Rize il merkezine 85 kilometre uzaklıkta ve yer alıyor. Rakımı da 2280 metre. Uzun doğa yürüyüşleri yapmanın haricinde yamaç paraşütü, jeep safari ve dağcılık gibi doğa sporlarını yapmaya elverişli olduğu için yılın birçok ayında ziyaret ediliyor.
Rize’nin Çayeli ilçesinde bulunan şelale, oldukça yüksek ve sarp bir kayalıktan döküldüğü ve dökülürken de bembeyaz köpükler saçtığı için bu isimle anılmaktadır. Şelalenin kaynağı olan Şairler Deresi yoluna saptıktan sonra toprak bir yoldan üç kilometre kadar giderek bu etkileyici güzelliğe ulaşabilir, çevredeki tepeliklerden bol bol fotoğraf çekebilirsiniz.
Gezilecek yerler listelerinde mutlaka müzelere de yer vermek isteyenler için, ziyaret edebilecekleri güzel bir alternatif; Rize Etnografya Müzesi. Piriçelebi Mahallesi’nde yer alan ve 1998 yılında restorasyonu tamamlanarak müze olarak hizmet vermeye başlayan bina, aynı zamanda “Sarı Ev” olarak da bilinmektedir. Binanın yapımında geleneksel teknikler ve yöresel malzemeler kullanıldığı için, sivil mimarinin tipik örnekleri arasında gösterilir. Zemin katının sergi salonu olarak kullanıldığı müzede çeşitli arkeolojik ve etnografik eserler sergilenmektedir.
Rize’ye kadar gelip de o meşhur çayından içmeden dönmek olur mu? Rize’nin merkezine yaklaşık 2-3 kilometre uzaklıkta bir tepede yer alan Botanik Çay Bahçesi, bölgedeki en meşhur çaycı. Oturduğunuz yerden Rize Kalesini ve kentin panoramik manzarasını izledikten sonra, eğer çay bitkisini daha önce görmediyseniz tanıtım amaçlı çay temilerini inceleyebilirsiniz. Botanik Çay Bahçesi aynı zamanda çayın üretiminde de pilot bir tesis, önceden randevu alarak gruplar halinde çayın nasıl üretildiğini ve nasıl işlendiğini de görme şansını bulabiliyorsunuz.
Tipik bir Karadeniz şehri olan Rize, mutfak olarak da bölge mutfağının tüm özelliklerini bünyesinde barındırmaktadır. Hamsisinden kuymağına kadar Karadeniz bölgesine özgü yemeklerin hepsi şehirde en iyi şekilde yapılmaktadır. Şehrin havası ile birleşen yemekleri lezzetine lezzet katılmış şekilde yenmektedir. Sebze yemeklerinden et yemeklerine kadar geniş bir yemek yelpazesi bulunan şehrin yapısı bu lezzetlere müsaittir.
Kuymak olarak da bilinen muhlama, Samsun’dan Artvin’e kadar tüm Karadeniz bölgesinde yapılan bir yemektir. Hatta bu yemek sadece Karadeniz sahilinde değil Erzurum ve Amasya yöresinde de sevilerek yapılmaktadır. Azerbaycan, Gürcistan ve Kafkasya bölgesinde de bu yemek yapılır. Muhlama yapım olarak oldukça kolay bir yemektir. Yemek için gerekli malzemelerin başında mısır unu ve peynir gelmektedir. Elbette bu tarifin bir olmazsa olmazı da tereyağıdır. Bu üç malzeme yemeğin en önemli yapı taşıdır. Su, iste göre süt de tarife eklenir. Tereyağı eritilir, mısır unu bu yağ ile kavrulur. Orta ateşte kavrulan mısır ununun üstüne süt ya da su ilave edilir. İsteğe bağlı olarak bu malzemeler karıştırılabilir. Son olarak bu karışımın üzerine peynir koyulur. Bu aşamadan sonra yemeğe fazla müdahale etmemek gerekir. Peynir eridikten sonra tava alt üst edilir. Tereyağı üste çıkmaya başladığında ise o eşsiz lezzetin artık yemeye hazır olduğu fark edilecektir. Uzayan peynir görüntüsü ve eşsiz lezzeti ile bölge ziyaretinde mutlaka tadılması gereken bir yemektir.
Hamsi Karadeniz mutfağının baş tacıdır. Bu balık yörede hemen hemen her haliyle kullanılır. Hamsiden tatlı bile yapan Karadeniz mutfağında en eşsiz Hamsi yemeklerinden biri hamsili pilavdır. Yemek için öncelikle bir iç pilav hazırlanır. Bu pilav kişisel isteklere göre ya da yöreye göre değişiklik gösterir. Fıstık ya da badem ile hazırlanan pilav içine istenen durumlarda kuş üzümü de eklenir. Soğanların kavrulması ve pirinçlerin eklenmesi ile genel anlamda pilav yapılmış demektir. İç pilavını hazırladıktan sonra yuvarlak halinde tavaya dizilen hamsilerin üzerine pilav boşaltılır. Daha sonra da pilavın üst bölümü balıklar ile kapatılır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise balıkların sık dizilmesidir. Çift taraflı kızaran balıklar sonraki aşamada servis edilir. Dış görüntü olarak sadece hamsiden ibaret olan hamsili pilav, iç olarak da pilavdan oluşmaktadır. Lezzet olarak en üst seviyede yer alan pilavın, en güzeli elbette bu yörede yenir. Taze hamsiler ile yapılan yemek muhteşem hava ile birleşince adeta bir lezzet şölenine dönmektedir.
İsmini ilk duyan herkes bu tatlıyı tuzlu bir yemek zannetmektedir. Fakat laz böreği sanılanın aksine bir tatlı çeşididir. Hem de şerbetli bir tatlıdır. Tatlı için ilk olarak iç muhallebi hazırlanır. Klasik bir muhallebi gibi süt, un ve nişasta ile yapılan iç harcında karabiber de yer alır. Kara biber bu harcın püf noktasıdır. Laz böreği için baklava yufkası kullanılır. Dış katman bu yufka ile oluşturulur. İçte ise muhallebi kullanılmaktadır. Bazen laz böreği muska şeklinde de karşınıza çıkabilir. Son şekli verilen börek fırınlanır. Daha sonra ise üzerine şerbeti dökülür. Şerbet ve muhallebi ile çıtır çıtır lezzet kendinizi kaybetmenize neden olabilir. Ağır olmayan yapısı ve değişik muhallebisi ile bu lezzet yörede mutlaka tadılması gereken bir tatlıdır.
Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan Rize dağlık bir yapıya sahiptir. Şehrin doğu tarafında Artvin yer almaktadır. Trabzon ise ilin güneyinde yer alır. Trabzon ile birlikte Erzurum da şehrin güneyinde yer alan illerimizdendir. Karadeniz kıyısı ile şehir, doğal güzelliğine güzellik katmaktadır. Şehir yaklaşık 350 bin nüfusu ile bölgenin nadide illeri arasında yer alır. Şehre ulaşım açısından en kullanışlı yol hava yolu olacaktır. İstanbul, İzmir ya da Ankara gibi büyük şehirler bölgeye oldukça uzaktır. Bu bakımdan şehir ulaşımında hava yolu tercih edilebilir. Bazen Karadeniz turu ile şehre ulaşmak isteyenler de olabilir. Bu durumda Karadeniz sahili boyunca yapılacak kara yolu yolculuğu oldukça eğlenceli geçecektir. Rize hava yolu ile ulaşım açısından içinde havaalanı bulundurmaz. Şehre ulaşmak isteyenler Trabzon hava alanından bölgeye geçiş yapmaktadır. Demir yolu ile bölgeye ulaşmak ise imkansız ile eşdeğerdir. Dağlık bölge olan Rize için en ideal ulaşım yöntemi hava yoludur. Rize ile Trabzon arası 1 saat kadar sürmektedir.
Karadeniz iklimin hakim olduğu Rize gezi zamanı açısından belirli bir döneme sıkışmamalıdır. Şehrin her mevsim ayrı bir güzelliği bulunmaktadır. Şehirde kışlar kar yağışlı ve soğuk geçer. Fakat yaylaların doğal güzelliği karla kaplandığında bambaşka bir hal alacaktır. Muhteşem manzaraları karla izlemek isteyenler şehre kış aylarında gidebilir. Bahar ayları yağmurlu geçen şehirde, bu aylarda oluşan sis bambaşka bir ortam oluşturur. Yaz ayları serin geçmesi açısından Rize ziyareti için en uygun zaman dilimi olabilir. Bu dönemde yapılacak olan ziyaret içinde de yağmur ile karşılaşma olasılığı bulunmaktadır. Bu bakımdan her dönem hazırlıklı şekilde şehre gitmek gerekir.
Rize Karadeniz illeri arasında en az gece hayatı bulunan iller arasında yer alır. Şehirde gece bir şey içmek için ya da eğlence için gidilen bar ya da cafe bulmak oldukça zordur. Fakat az da olsa özellikle kıyı kemsinde gece müzik ile sabaha kadar eğleneceğiniz mekanlar bulunmaktadır. Şehrin nüfus bakımından az sayıda olması da gece hayatının gelişmemesine neden olabilir. Kıyı kesimde yer alan cafe ve barlar hoş vakit geçirilecek mekanlardır. Genelde Rize gece hayatında çay bahçeleri yer alır. Canlı müzik ile çaylarınızı yudumlayacağınız bu mekanlar gecenin erken saatlerinde kapanır. Bu bakımdan Rize için yapılacak gezilerde gece hayatı beklentisi fazla yüksek tutulmamalıdır.
Rize Çay Turizm ve Yaz Sporları festivali şehirde eğlenceli bir şekilde kutlanan festivaller arasında yer alır. Bir çay şehri olan Rize için bu festival olmazsa olmalar arasında yer alır. Festival kapsamında en iyi çay seçilmektedir. Yöre halkı tarafından yetiştirilen çaylar etkinlik alanında sergilenir. Bunun yanı sıra festivalde en iyi çay demleme yarışması da yapılmaktadır. Bu etkin kapsamında daha pek çok yarışma yapılmaktadır. Ayrıca festivalde eğlenceler ve yöresel oyunlar da sergilenmektedir. Horon tepen gençler yanında profesyonel halk oyuncuları da festivalde görev almaktadır. Şenlikler konserler ve konuşmalar ile son bulmaktadır. Çamlıhemşin Ayder Kültür, Sanat ve Doğa Festivali de şehirde yapılan etkinlikler arasında yer almaktadır. Şehirde bu etkinlik kapsamında sanat ile ilgili pek çok sunum yapılmaktadır.
Etkinlik için sadece yöre halkı değil aynı zamanda çevre bölgelerden de katılım gerçekleşmektedir. Hatta bu festival döneminde yurt dışından gelen insanlar da bulunmaktadır. Haziran ayının sonundan başlayarak ağustos ayının sonuna kadar Rize yaylaları binlerce misafir ağırlar. Bu misafirlerin pek çoğu yörede yapılan festivaller için bölgede hazır bulunmaktadır. Festival için katılım oranı hava koşullarına göre değişiklik göstermektedir. En fazla ilgi gören festivallerden biri de Anzer balı ve Yayla Şenlikleridir. Anzer balı dünyaca ünlü özel bir baldır. Bu bal için yörede etkinlikler düzenlenmektedir. En iyi bal seçme yarışmasından yöresel oyunlara kadar pek çok etkinlik festival programında yer almaktadır. Ayrıca şehirde kış aylarında yapılan bazı festivaller de bulunmaktadır. Ayder Kardan Adam festivali bunlardan biridir. Bölge kış aylarında aldığı hal ile şenliklere ev sahipliği yapmaktadır. Büyük Handüzü Yayla Şenlikleri, Ovit Kar Şenlikleri, Fındıklı Yeşil Altın Gümüş ve Deniz Festivali, Ardeşen Kaçkar Altıparmak Sırt ve Golezena Yayla Şenlikleri ve Pazar Spor şenlikleri yörede yer alan bazı festivallerdendir.
