Trabzon manastırları doğası ve muazzam yeşillikleriyle ülkemizin Karadeniz bölgesinin doğusunda yer alırlar. Doğu Karadeniz bölgesi yalnızca doğal manzaraları ve yaylaları ile turistlerin ilgisini çekmiyor. Ayrıca bu bölge tarihin derinliklerinden dini yapılarla da ortama ruhani bir hava katmaktadır. Doğu Karadeniz bölgesinin gelişmiş şehirlerinden Trabzon sınırlarında bulunan Trabzon manastırları etkileyici mimarileriyle manastırlar turistlerin vazgeçilmez uğrak yerleri arasında, özellikle yabancılar ve farklı dinden ziyaretçilerin bilhassa geldiği Trabzon manastırları dini ve kültürel yapılardır.

Trabzon’da Hangi Manastırlar Bulunur

Tarihin farklı dönemlerinde birçok şehrimizde farklı medeniyet ve dine mensup insanlar yaşamış olup, her yaşamın kendine has kültürel kalıntıları da bir sonraki nesillere aktarılmıştır. Karadeniz bölgesinin doğusunda konumlanan Trabzon şehrinde de vakti zamanında Pontus Rumlardan tutun da Ortodoks Hristiyanlara kadar birçok dine ev sahipliği yapılmıştır. Trabzon’da hangi manastırlar bulunur ile bu manastırların tarihine dair anekdotlarına yer alacağı bu yazı ile Trabzon’un dini ve tarihi derinliklerine bir göz atacağız.

1.   Kaymaklı Manastırı

Trabzon şehrinin tarihi ve dini dokusunu manastırlar turu ile ele alacağımızdan bahsetmiştik. İlk olarak ziyaret noktamız şehrin güneydoğusunda yer alan Kaymaklı Manastırı. Trabzon’da bulunan manastırlar dendiğinde hep sarp kayalıklar ve ulaşılamaz yerlerdeki görüntülerin canlandığını düşünürsek Kaymaklı manastırı rahat ulaşılabilir konumu ile ziyaretçilerini yormuyor.

Yaklaşık 6 yüzyıllık tarihi bulunan Kaymaklı manastırı içerisinde bulunan çeşitli yapılar ile bir topluluk şeklindedir. Manastır, çan kulesi ile şapel denilen yapı yanı sıra tek apsisli kiliseyle birlikte manastır hücrelerinin oluşturduğu çok bir yapıdadır. Hristiyanların Ortodoks mezhebince yaptırıldığı tahmin edilen ve Hazreti İsa’ya atıf ile inşası tamamlanan Kaymaklı manastırı Trabzon ilinin Ortahisar ilçesindeki Boztepe mahallesinde bulunmaktadır.

Önemli Not: Kaymaklı Manastırı Manastır olmaktan gerçekten çıkmış! Girişte ve etrafında evler yapılı Her tarafı çamaşır askısı aynı zmanda kapı kilitli içeri giremiyorsunuz. Öyle dışlarıdan boş duvarlara bakmak isterseniz gidebilirsiniz ordaki evlerde oturan insanların şikayetlerini dinliyorsunuz. Resmen hurdacıların orduncuların yeri olmuş!

2. Kızlar Manastırı

Manastırlar Hristiyan dinine inananlarca oldukça büyük bir öneme sahip yapılardır. Kızlar Manastırı da kayaların içinde yapılmış farklı iki ismiyle dikkat çekiyor. Kızlar manastırı aynı zamanda Panagia Theoskephastos Manastırı olarak tanındığı gibi ya da Theotokos Theoskepastos Manastırı isimleriyle de gezi rehberlerinde veya farklı yerler anılmaktadır. Trabzon’un manastırları nelerdir sorusuna cevabımız olarak ikinci sırada yer verdiğimiz Kızlar Manastırını da ekleyebiliriz.

Trabzon manastırlarından Kızlar Manastırının on dört ila on beşinci yüzyıllarda yapıldığı zannedilmektedir. Çeşitli dönemlerde bakım ve restorasyonlar gören bu manastırın en yüksek kısmında Konstantinos’s ait anıt bir mezar bulunmaktadır. Trabzon şehir içi ulaşım olanaklarıyla rahatlıkla varılabilen bu manastır ziyaretçilerine tarihin dini ve mistik boyutuna dair birçok bilgi sunmayı vadediyor.

3.   Kuştul Manastırı

Tarihi sekizinci yüzyıla uzanan Trabzon ilinin Maçka ilçesinde bulunan Kuştul Manastırı kayaların üzerinde sarp bir arazide yer almaktadır. Trabzon’un en eski manastırı olarak da niteleyebileceğimiz Hızır İlyas manastırı olarak da bilinen bu manastırın tek giriş kapısı bulunmakla birlikte yetmiş iki odası bulunduğunu söyleyebiliriz. Doğanın yeşili ile denizin mavisi manzaralarına bu manastırın bulunduğu konumdan eş zamanlı ulaşılabilir ve muazzam temiz havanın nefesi açması ile rahatlanır.

Trabzon manastırları içerisinde en az bakım görmüş ve durumu itibari ile harabeyi andıran Kuştul manastırı yapıldığı dönemdeki amaç ve görkeminin yerini tarihi kalıntılara bırakarak bu yapılara meraklıların ziyareti için dağlık ve kayalık sarp bir bölgede beklemektedir. Trabzon manastırları geçmiş dönemde bu mevki de yaşam sürmüş Hristiyanların dini yapılara verdiği kıymeti de yansıtmaktadır.

4.   Sümela Manastırı

Gelelim belki de en bilinen manastıra. Sümela Manastırı Trabzon ilinin belki de ülkenin manastırları arasında, bulunduğu konum, mimarisi ve tarihi boyutuyla en bilinen ve en çok ziyaretçi ağırlayan manastırıdır. Trabzon’un en büyük manastırı olan Sümela Manastırı denizden yaklaşık bin iki yüz metre yükseklikte bulunur. Kayaların yüzünde asılı gibi duran bu manastır Maçka ilçesine 16 ila 18 kilometre mesafededir.

Meryem Ana’ya itafen kurulduğu tahmin edilen Trabzon’un en ünlü manastırı Sümela Manastırı, bir başka isimle Meryem Ana Manastırı olarak da bilinmektedir. 13. Yüzyılda bugünkü ihtişamlı halini aldığı rivayet edilen Sümela Manastırı o dönemde hüküm sürmüş Bizans imparatorları ile Trabzon Komnenosları Prensliğinin çabaları ile inşa edilmiştir.

Manastıra oldukça dar ve bir hayli uzun bir merdivenle ulaşılabilmektedir. Sümela Manastırının bölümleri arasında birden fazla şapel denilen yapılar, öğrenciler için düşünülmüş odalar, misafirlerin ağırlandığı alan, yemek pişirilmesi için mutfak ile kütüphane ve kutsal ayazmayla birlikte Ana kaya kilisesi bulunur.

Trabzon’un en önemli manastırı belki de ülkenin en önemli tarihi manastırları arasında yer alan Sümela Manastırı tarihten kalan eserler ve bilgilerin sunulmaktadır. Dini olarak egzotik ve mistik havasıyla ziyaretçilerini adeta büyüleyip etkisi altına alan son derece görkemli ve ziyaret edilmesi gereken bir manastır olarak Karadeniz bölgesinin dağ yamacında kayalardan oyulmuşçasına görüntüsüyle heybetini sergilemektedir.

5.   Vezalon Manastırı

Doğu Karedeniz bölgemizin incisi, hamsiyle kolbastıyla, horonla bütünleşmiş Trabzon ilindeki manastırları anlattığımız yazımızdaki son durağımız Vezalon Manastırı. Maçka ilçesinin köylerinden Kiremitli yakınlarında inşa edilmiş bu manastır Yahya Manastırı adıyla da kimi yerlerde kendine yer bulmuştur.

Sümela Manastırına yakın oluşuyla her iki manastırı aynı zamanlarda ziyaret edebilme olanağı da mevcuttur. Bir rivayete göre Sümela Manastırından elde edilen maddi kaynak ile Vezalon Manastırı yaptırılmıştır. Bu manastırın inşasının başladığı ve tamamlandığı tarihe dair net bilgiler olmasa da Yahya Manastırı olarak anılmasının sebebinin Yahya Peygambere adanmış olması ihtimalini güçlendirdiği söylenebilir.

Trabzon manastırları nerededir sorusunun cevabı ise genelde Maçka ilçesi civarında bulunan manastırlar için işaret edilecek bölgenin çok birbirinden uzaklaşmadan bulunduğunu söylememiz yeterlidir.

Ülkemizin eşsiz yaylalarıyla, dumanlı dağları, bin bir tonda yeşiliyle adeta akciğeri konumundaki Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan Trabzon ilimizde çok büyük tarihi ve dini değerleri barındıran manastırları anlatmaya çalıştırk. Kaynaklardan edindiğimiz bilgiler neticesinde 5 ayrı manastır olarak sayabildiğimiz Trabzon manastırları Hristiyan dinine mensup turistler veya bu dinin tarihine dair bilgi sahibi olmak isteyenler için son derece anlamlı bir noktadır.

Eğer Köy yolunu tercih ederseniz güzel fakat eski yoldan giderseniz yürümesi yaklaşık 1-2 saat sürüyor. Bunun yanı sıra yolculuğunuzda doğası gerçekten sizi etkiliyor Kenarda yasak tabelasını gördüğünüz an tırmanmaya başlıyorsunuz. Manastırın taşla birleştiği yerde bir delik var oradan direk manastırın içine erişebiliyor sunuz. Bu manastırı gerçekten ziyaret etmeniz gerek, devletin gerçekten yollarına artık bir şeyler yapması lazım yolları berbat insan kaybolabiliyor o derecede!